Gmina Bobrowniki

Zabytki Gminy Bobrowniki to szczególne obiekty: jeden z pierwszych w Królestwie Polskim zamków dostosowanych do obrony artyleryjskiej, kościół ufundowany przez Posła na Sejm Wielki, Dwór pobudowany przez znajomego W.Mołotowa, jeden z pierwszych na Kujawach i ziemi dobrzyńskiej cmentarzy olęderskich. Zachęcamy do czytania i zwiedzania!

Zespół parkowo- dworski – Okrągła

Majątek ziemski Okrągła został wydzielony z dóbr ziemskich Chełmica Wielka na początku XX wieku. Wtedy to został zbudowany dwór w stylu eklektycznym, zwanym również pałacem. Do budowy użyto miejscowej gliny, z której wypalano cegłę. Z tego samego materiału wybudowano zabudowania folwarczne.

Obecny park otaczający pałac został założony w czasie zbliżonym z budową pałacu i nosił cechy parku krajobrazowego z dużym parterem kwiatowym w części centralnej – wzdłuż południowo – wschodniej granicy znajdowały się stawy rybne, natomiast w części północnej była bażanciarnia otoczona świerkami. Naprzeciwko zabudowy folwarcznej znajdował się budynek mieszkalny rządcy.

Obecnie zespół dworsko – parkowy w Okrągłej położony jest około 1 km na wschód od szosy Włocławek – Bobrowniki i administracyjnie podporządkowany jest gminie Bobrowniki, natomiast użytkownikiem są Lasy Państwowe.

Północno – zachodnią granicę zespołu stanowi droga gruntowa, wschodnia granica opiera się na dawnych stawach, natomiast południowo – wschodnią granicę zamyka zespół starodrzewia porastający dawną kopalnię gliny. Droga przebiegająca przez obszar zespołu dzieli go na dwie części. Część północno – wschodnia park wiejski z budynkiem (d. rządcówka - obecnie własność prywatna), dawnym dworem adoptowanym na mieszkania głównie dla emerytów Lasów Państwowych i podwórzem z zabudowaniami gospodarczymi na obrzeżu. Po drugiej stronie położony jest budynek – dawny spichlerz (obecnie własność prywatna).

Analiza stopnia zachowania układu zabytkowego- dawny zespół dworsko – parkowy w Okrągłej stanowi resztówkę o powierzchni 15,62 ha w tym park 2,9 ha. Pierwotne masywy drzewostanu zostały zachowane. Zniszczeniu, bądź zatarciu uległy niektóre elementy zagospodarowania. Są to głównie zabudowania folwarczne łącznie z ogrodzeniem. Z tej grupy budynków zachował się jedynie dawny spichlerz i rządcówka. Pałac (dwór) został przebudowany w 1970 roku i adoptowany na mieszkania. Usunięto ważne elementy architektoniczne takie jak filary czy przeszklona weranda. Wokół pałacu wygrodzono podwórze i pobudowano budynki gospodarcze. Zatarciu uległy ścieżki parkowe, zniszczone zastawki spowodowały wyschnięcie stawów i ich zarośnięcie przez olchy.

Opis istniejących budynków – dwór to budynek jednopiętrowy, częściowo podpiwniczony, murowany z cegły, stropy drewniane, dach o konstrukcji drewnianej dwuspadowy kryty blachą; d. rządcówka to budynek jednorodzinny, nie podpiwniczony, murowany z pustaków strop drewniany, dach o konstrukcji drewnianej, kryty papą; d. spichlerz to budynek jednorodzinny, nie podpiwniczony, murowany z cegły, strop drewniany, dach o konstrukcji drewnianej, kryty papą. We wszystkich w/w budynkach nie ma cennych elementów wystroju zewnętrznego i wewnętrznego.

Informacje o właścicielu majątku: Okrągła: tu mieszkał ten, który dla ratowania innych współpracował z Mołotowem

Cmentarz Ewangelicki

Cmentarz Ewangelicki z połowy XIX wieku w miejscowości Stary Bógpomóż jest reliktem późnego osadnictwa pruskiego na Ziemi dobrzyńskiej.

Zachowany w formie szczątkowej o zatartym układzie kompozycyjnym z licznymi nagrobkami, z których najstarsze związane są z grobami :

• Karoline Kroeger z 1868 roku

• Martin Werner z 1874 roku

• Anna Wilhelmina Rahn z 1878 roku.

Wraz ze starodrzewem – stanowi dobro kultury i świadectwo miejscowej historii.

Zobacz: Pamiątki po potomkach imigrantów z ... Niemiec i Holandii

Ruina zamku murowanego

 Zamek bobrownicki zbudowany został na planie zbliżonym do kwadratu o boku około 46,5 m. W narożniku południowo-wschodnim obiektu usytuowano czworoboczną wieżę (10,7 x 11,2 m). Główny budynek mieszkalny, o wymiarach około 46 x 15 m, mieścił się w skrzydle zachodnim. Skrzydło wschodnie zajmowały pomieszczenia gospodarcze: prawdopodobnie drewniane. W południowej partii zamku, między wieżą a domem mieszkalnym, znajdował się bliżej nieokreślony budynek, o którego wzniesieniu przed 1401 r. informują protokoły krzyżackie. Na zewnątrz obiekt był dodatkowo chroniony pierścieniem zewnętrznych murów obwodowych i fosą. Wjazd do zamku prowadził przez most zwodzony. Do dzisiaj zachowały się tylko relikty wieży, pewne partie wewnętrznych oraz fragmenty północnej i południowej części skrzydła zachodniego.

   Budowlę bobrownicką wzniesiono z kamienia eratycznego i cegły, łączonych zaprawą wapienną. Kamień zastosowano głównie do budowy zewnętrznych murów obwodowych i wysokich cokołów skrzydła zachodniego i południowego. Górne partie skrzydeł wraz z wewnętrznymi murami obwodowymi i wieżą wykonano z użyciem cegły. W znacznych partiach obiektu mamy do czynienia z dwustronnym oblicowaniem cegłą kamienno-gruzowego jądra muru (praktycznie wszędzie poza wieżą). W widocznych na powierzchni reliktach zdecydowanie przeważa gotycki układ cegły. Wątek wendyjski występuje tylko w skrzydle zachodnim. Uderza znaczna ilość użytego materiału budowlanego (w niektórych miejscach grubość murów przekracza 3,5 m) oraz rzadko spotykane na zamkach krzyżackich oskarpowanie.

O zamku w Bobrownikach wspominają lakonicznie nieliczne źródła pisane (przede wszystkim XVII- i XVIII- wieczne opisy lustracyjne). Ubogo przedstawia się też ikonografia budowli. Jedyne, w miarę wartościowe przedstawienie sylwetki obiektu przynosi rysunek z 1627-1628 r. wykonany przez Abrahama Boota, sekretarza poselstwa holenderskiego, prowadzącego misję mediacyjną między Polską a Szwecją. Litografie i rysunki z 2 połowy XIX stulecia rejestrują stan zachowania obiektu niewiele odbiegającego od dzisiejszego. Źródła kartograficzne informują, że jeszcze w początkach XIX w. zamek znajdował się na brzegu. 

BOBROWNIKI: HISTORIA ZAMKU, Z KTÓREGO WŁADANO ZIEMIĄ DOBRZYŃSKĄ

Zespół kościoła parafialnego: kościół murowany p.w. św. Anny, brama z ogrodzeniem murowane, starodrzew przykościelny. 

Kościół zbudowany został w 1787 roku. Fundatorem kościoła pw. Św. Anny w Bobrownikach był Kajetan Sierakowski herbu Ogończyk. Ufundował on, wspólnie z żoną Anną Teodorą, kościół według projektu architekta Jana Kalinowskiego z Warszawy. Konsekrowany w 1788 roku. Bez wyraźnych cech stylowych. W latach 1994-1997 pod nadzorem inż. arch. Stanisława Dejrynga, przeprowadzono kapitalny remont kościoła i dokonano jego rozbudowy. Dobudowano prezbiterium, dwie boczne kaplice i dwie zakrystie .

  Kościół po przebudowie na planie krzyża z wyodrębnionym prezbiterium, kwadratową wieżą i zakrystią. Jednonawowy, nakryty stropem, otoczony murem kamiennym i wieńcem kasztanów. Stara część kościoła jest murowana z cegły i kamienia pochodzących z rozbiórki zamku. Jest otynkowany.

W czasie II wojny światowej kościół nie uległ zniszczeniu.

Ogrodzenie murowane z kamienia polnego.

Brama stalowa, kuta 2 skrzydłowa, otwierana.

Kościół ufundowany przez późniejszego posła na Sejm Wielki 

 Cmentarz parafialny rzymsko – katolicki

Powstał w I połowie XIX wieku, zajmuje obszar 2,5 ha.

W okresie II wojny światowej okupant niemiecki jedynie rozebrał parkan z kamienia na cmentarzu i przeznaczył na budowę drogi. Obecnie cmentarz ogrodzony jest z 3 stron murem ażurowym z czerwonej cegły a z jednej strony z siatki.

 Opracowała Małgorzata Grudowska